#22 Compost maken

Zelfs in een geveltuintje kun je zelf compost maken

We krijgen veel vragen van luisteraars over het maken en gebruik van compost. Die gaan we in deze aflevering beantwoorden. Jeanine Jonker was in aflevering 17 ook bij ons te gast en spraken we over het onderwerp ‘natuurlijk tuinieren’. En toen hebben we ook gelijk een item opgenomen over compost maken.

We krijgen regelmatig vragen over compost, daarom een speciale aflevering over dit onderwerp!

Wat is compost?

Organische stof geeft de bodem sponswerking. Het houdt vocht en voeding vast en luchtigheid is een belangrijke eigenschap. Belangrijk dus om voldoende organische stof in de bodem te hebben. Hierdoor zal je minder hittestress hebben in de zomer, maar daarnaast zorgt het voor voldoende voeding voor de planten in de tuin. Zonder compost gaat de voedingswaarde van de bodem achteruit. Uit slechts 1 cm compost haalt een plant voor een heel jaar voeding!

Als je van een opgeruimde tuin houdt en dood materiaal snel weghaalt is het opleggen van compost dus nog belangrijker om de bodem gezond te houden en voldoende voeding toe te voegen. Dit wil je niet met kunstmest doen, want dat verbetert de bodem niet. Bemeste tuinaarde is zeker geen compost, dit is goedkope aarde met kunstmest en kun je echt beter links laten liggen in het tuincentrum.

Het beste voor de bodem is bladcompost. Dit komt het dichtst bij het natuurlijke kringloopproduct van de natuur. Dit ziet er ook fraai uit omdat het al zwarte aarde is.

Mulchen

Daarnaast ken je misschien de term mulchen. Mulch is nog onverteerd droog, plantaardig materiaal wat je op de bodem kunt leggen. Sommige producten zoals cacaodoppen of boomschors worden verkocht als grondbedekking of tegen onkruid. De meest natuurlijke manier om te mulchen is om in stukjes geknipte planten (zoals de vaste planten die in de winter afgestorven zijn) op de aarde te verspreiden. Later in het jaar kun je ook gedroogd gras op de kale aarde gooien om organisch materiaal toe te voegen.

In het voorjaar hebben de voeding direct in het voorjaar nodig wanneer ze beginnen met groeien. In de winter kun je dus al beginnen met opstrooien van compost, hier kun je het groeiseizoen mee doorgaan.

Zelf compost maken

Wij hadden toch wel wat vooroordelen over het maken van compost. Zo dachten wij gelijk aan grote stinkende bergen met tuinafval of lelijke groene plastic compostbakken die de aandacht trekken in een siertuin. Maar niets van dit. Jeanine heeft een veel betere oplossing: een wormenhotel: hierin maken wormen snel compost van organisch materiaal, binnen 6 weken tot 3 maanden kun je tot zo’n 10 liter (een emmer vol) compost maken. Dit kun je dus meerdere keren per jaar doen om zo je hele tuin van compost te voorzien.

Het is heel eenvoudig om een wormenhotel te maken. Jeanine maakt ze van bouwemmers waar ze met een boormachine en een zaag de bodem uithaalt. Deze emmer zet je dan op z’n kop op een plekje achterin de border. Je sluit de emmer af met een stoeptegel of een grote terracotta schaal. Als je een grote tuin hebt en veel afval, zet je gewoon meerdere emmers neer. Ze steken misschien 20-25cm boven de aarde uit dus als je ze tussen de beplanting zet zullen ze niet opvallen.

Stappenplan:

Stap 1: Je hebt een emmer en een deksel nodig, dit kan ook een stoeptegel zijn

Stap 2: boor luchtgaatjes in de rand van de emmer en haal de bodem uit de emmer

Stap 3: zaag het hengsel er af

Stap 4: zoek een plekje in de border en je kan de emmer gaan vullen!

Je begint in de emmer met een bodem van een laag “bruine delen”. Dit zijn stukken bruin golfkarton, ongebleekte eierdozen of bruin karton van wc rolletjes en keukenrollen. Daarop gaan verknipte plantendelen en je tuin- en GFT afval. En daar voeg je de wormen nog aan toe. Je gebruikt hiervoor speciale compostwormen, de tijgerwormen. Dit zijn de veelvraten onder de wormen. De wormen zullen het werk doen en mooie zwarte compost maken van je afval.

Als de emmer vol is til je ‘m op (daarom zette je ‘m ondersteboven). Je zal de lagen in de emmer zien: onderop zwarte aarde, mooie compost. Bovenin onverteerde, grovere delen. In deze laag zitten de wormen, die gaan namelijk altijd naar het verse eten toe bovenin de emmer. De zwarte aarde verspreid je door de tuin en de rest doe je terug in je nieuwe, lege wormenhotel.

Hoe kom je aan de wormen? In de podcast verwees Jeanine naar de site www.nudge.nl. Hier kun je bij jou in de buurt naar een adres zoeken van iemand die wormen over heeft en wil delen.

Uiteraard kun je ook wormen kopen, Google op compostwormen of tijgerwormen en je vindt verschillende webshops waar je ze kan bestellen.

Wat voer je aan de compostwormen?

Belangrijk voor het welzijn van de compostwormen is de juiste ‘voeding’: je kunt niet achteloos al het keukenafval in het wormenhotel doen. Wat je prima kan gebruiken: koffieprut, thee, fruit- en groenteresten en andere zachte plantenresten (takjes kan wel maar niet te veel).

Wat je sowieso niet in de bak doet: vlees, vis, brood, bereid voedsel, (schillen van) citrusvruchten, uien (de gedroogde schil kan wel), zuivelproducten, oliën, mest van honden en katten.

Eierschillen kunnen er ook in, zij het met mate.

Als je nog meer informatie wilt over het maken van een wormenhotel, kijk dan eens naar onderstaand filmpje van Klokhuis voor een goede uitleg. De opbouw van het hotel is iets anders maar het principe hetzelfde.

Of deze uitgebreidere film over “composteren kun je leren” met Marc Siepman: